Του Λούκα Περικλέους
Εκπαιδευτικός – Υποψήφιος Γενικός Αντιπρόσωπος Προοδευτικής Κίνησης Δασκάλων και Νηπιαγωγών
Η πρόσφατη κυβερνητική ανακοίνωση για τη χρήση μάσκας από όλους τους/τις μαθητές/τριες, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών του δημοτικού σχολείου, ως μέτρου για αντιμετώπιση της εξάπλωσης του COVDI-19 με την επαναλειτουργία των σχολείων, προκάλεσε έντονες αντιδράσεις ανάμεσα σε γονείς και εκπαιδευτικούς. Οι ηγεσίες τόσο της ΠΟΕΔ όσο και της Συνομοσπονδίας Γονέων Δημοτικής Εκπαίδευσης εξέφρασαν δημόσια τις ανησυχίες και ενστάσεις τους χωρίς όμως να προτείνουν οποιαδήποτε εναλλακτική επιλογή. Οι αντιδράσεις αυτές οδήγησαν στην αναθεώρηση αυτής της απόφασης που δημιουργούσε διάφορα πρακτικά προβλήματα. Δυστυχώς όμως η νέα απόφαση, που είναι η επιστροφή όλων των παιδιών των δημοτικών σχολείων χωρίς υποχρεωτική χρήση μάσκας, μπορεί να οδηγήσει σε επικίνδυνες εξελίξεις.
Η υποχρεωτική χρήση μάσκας μπορούσε να εφαρμοστεί άμεσα χωρίς οποιαδήποτε ανάγκη για οργάνωση και ήταν μια φθηνή επιλογή. Η μάσκα είναι ένα από τις πιο αποτελεσματικά εργαλεία περιορισμού της εξάπλωσης ασθενειών, η οποία χρησιμοποιείται από τα τέλη του 19ου αιώνα, και οι διάφοροι ισχυρισμοί περί προβλημάτων υγείας που προκύπτουν από τη χρήση της δεν τεκμηριώνονται επιστημονικά. Επίσης ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δεν απαγορεύει την χρήση μάσκας από παιδιά κάτω των 12, όπως λανθασμένα λέγεται από κάποιους. Ξεκαθαρίζει όμως ότι η απόφαση για τη χρήση της μάσκας από αυτές τις ηλικίες θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη, ανάμεσα σε άλλα, τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει στη μάθηση, την ικανότητα των παιδιών να χρησιμοποιήσουν σωστά τη μάσκα και τη δυνατότητα επαρκούς επιτήρησης από ενήλικες. Όσοι/ες γνωρίζουν καλά την καθημερινότητα του δημοτικού σχολείου, γνωρίζουν ότι και στα τρία αυτά σημεία μπορεί να προκύψουν σημαντικές δυσκολίες. Επιπλέον, οι καιρικές συνθήκες που επικρατούν στην Κύπρο κάνουν ακόμα πιο δύσκολη τη χρήση μάσκας από τα παιδιά στα χωρίς κλιματισμό σχολεία μας. Σε περίπτωση εφαρμογής του μέτρου, τα παιδιά θα ήταν ίσως η μοναδική ομάδα πληθυσμού στην Κύπρο που θα έπρεπε να περνά 6 ώρες της ημέρας φορώντας μάσκα σε κλειστούς χώρους με ψηλή υγρασία και θερμοκρασίες που πλησιάζουν ή και ξεπερνούν τους 40ο κελσίου.
Η επιστροφή των παιδιών του δημοτικού σχολείου χωρίς την υποχρεωτική χρήση μάσκας και χωρίς μείωση του αριθμού των παιδιών στις τάξεις είναι μια επίσης απλή στην εφαρμογή και φθηνή επιλογή αλλά ταυτόχρονα πολύ πιο ριψοκίνδυνη. Με τα σημερινά δεδομένα τα δημοτικά σχολεία θα επαναλειτουργήσουν χωρίς κανένα ουσιαστικό μέτρο για την αποτροπή της εξάπλωση τους ιού ανάμεσα στα παιδιά και στη συνέχεια στον γενικό πληθυσμό. Οι ισχυρισμοί ότι τα παιδιά δεν μεταδίδουν τον ιό, δεν τεκμηριώνονται επαρκώς προς το παρόν και έτσι δεν είναι καθόλου σοφό να στηρίξουμε τις αποφάσεις μας σε αυτούς. Επίσης το γεγονός ότι σε όλο σχεδόν τον κόσμο τα σχολεία έκλεισαν νωρίς, δεν μας επιτρέπει να έχουμε αρκετά επιδημιολογικά δεδομένα για το πώς ο ιός συμπεριφέρεται σε συνθήκες κανονικής λειτουργίας των σχολείων. Αν τελικά τα παιδιά μεταδίδουν τον ιό ή αν προσβάλλονται και ασθενούν πιο εύκολα από ότι τα ελλιπή δεδομένα μας λένε αυτή τη στιγμή, τότε θα βρεθούμε μπροστά σε μια κατάσταση που ίσως να μην μπορούμε να διαχειριστούμε ως κράτος.
Η μάσκα όμως δεν είναι το μοναδικό μέτρο που μπορεί να ληφθεί ώστε να είναι δυνατή η ασφαλής επιστροφή των παιδιών στα σχολεία. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, στις εισηγήσεις του για ασφαλή επαναλειτουργία των σχολείων, τονίζει τη σημασία της διατήρησης φυσικών αποστάσεων ανάμεσα στα παιδιά σε όλους τους χώρους των σχολείων. Η διατήρηση αποστάσεων ήταν άλλωστε και το μέτρο που επέτρεψε στις περισσότερες χώρες (συμπεριλαμβανομένης και της Κύπρου) να μειώσουν τα κρούσματα κατά τους προηγούμενους μήνες. Στην περίπτωση της Κύπρου αυτό μπορεί να εφαρμοστεί μόνο με τη μείωση του μέγιστου αριθμού παιδιών ανά τάξη. Οι διάφορες εισηγήσεις που ακούγονται περί μονών θρανίων ή διαφορετικών διαρρυθμίσεων εντός των αιθουσών δεν αποτελούν ικανοποιητικές λύσεις αφού δεν αυξάνουν το εμβαδό τους.
Είναι προφανές ότι η πιο ορθολογική και ασφαλής επιλογή για πλήρη επιστροφή στα δημοτικά σχολεία είναι η μείωση του μέγιστου αριθμού παιδιών ανά τμήμα. Κάτι το οποίο φαίνεται να επιλέγουν και πολλά άλλα εκπαιδευτικά συστήματα ανά το παγκόσμιο. Αυτή είναι μια λύση πιο ακριβή, αφού απαιτεί την πρόσληψη μεγαλύτερου αριθμού εκπαιδευτικών, και πιο πολύπλοκη, αφού προϋποθέτει την εξεύρεση χώρων που θα χρησιμοποιηθούν ως αίθουσες διδασκαλίας. Είναι όμως πιο αποτελεσματική παιδαγωγικά από την επιστροφή με μάσκες και σίγουρα πιο ασφαλής από την επιστροφή με τμήματα των 20-25 παιδιών χωρίς μάσκες. Η ανάγκη για επιπλέον εκπαιδευτικούς μπορεί να καλυφθεί σε ένα βαθμό από το διαθέσιμο κονδύλι για τις αντικαταστάσεις. Το πρόβλημα χώρου που θα προκύψει μπορεί να λυθεί με την κατάργηση των διαφόρων εργαστηρίων, τη μετατροπή αιθουσών πολλαπλή χρήσης, τη χρήση λυόμενων αιθουσών, τη χρήση δημόσιων χώρων εκτός σχολείων, αλλά και τη χρήση ιδιωτικών χώρων εκτός σχολείου (στην εξεύρεση και παραχώρηση των οποίων μπορούν να συμβάλουν ουσιαστικά και οι σύνδεσμοι γονέων).
Λαμβάνοντας υπόψη τα πιο πάνω, η ΠΟΕΔ και Συνομοσπονδία Γονέων Δημοτικής Εκπαίδευσης θα πρέπει να κινηθούν ταχύτατα και να απαιτήσουν από κοινού τη μείωση του μέγιστου αριθμού μαθητών ανά τμήμα. Όπως ανέφερα ήδη, αυτή είναι μια πιο πολύπλοκη και ακριβή λύση. Δυστυχώς όμως ζούμε σε μια ιδιαίτερη κατάσταση η οποία δημιουργεί προβλήματα τα οποία δεν μπορούν να λυθούν με απλές και φτηνές λύσεις.